Μαυρομμάτι

Το γραφικό Μαυρομμάτι, χτισμένο στη σκιά των Αγράφων σε υψ. 160 μ. απέχει από το Μουζάκι 3 χλμ. και την Καρδίτσα 30 χλμ. Στο Μαυρομμάτι υπάγονται οι οικισμοί Μαυρομματίου και Συνοικισμού Γ. Καραϊσκάκη. Διοικητικά ανήκει στο Δήμο Μουζακίου. Αριθμεί 1.496 κατοίκους (απογραφή 2011), οι οποίοι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες φτάνουν τους 2.200 και έχουν ως κύριες πηγές εισοδήματος τη γεωργία (καλλιέργεια βαμβακιού, καπνού, καλαμποκιού, σιταριού, τεύτλων, μηδικής, αμπελιών) την κτηνοτροφία (εκτροφή αιγοπροβάτων) και την τέχνη (ξυλόγλυπτα, έπιπλα).

Το Μαυρομμάτι είναι αρκετά γνωστό χωριό, καθώς είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Γεώργιου Καραϊσκάκη.

Αρχικά ο οικισμός ήταν εγκατεστημένος στη θέση Παλαιοχώρι. Λόγω επιδημίας που μάστιζε την περιοχή, το χωριό μεταφέρθηκε στη θέση Αγ. Αικατερίνη. Στα χρόνια που ακολούθησαν, κατέβηκαν και πάλι στον κάμπο και ίδρυσαν το χωριό στη σημερινή του θέση.

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών του χωριού προσελκύει το αξιόλογο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου (Καραϊσκάκη) Μαυρομματίου, που βρίσκεται σε απόσταση μόλις 2 χλμ. από το χωριό και υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια της περιοχής κατά την Τουρκοκρατία. Στο μοναστήρι αυτό, με το σωζόμενο καθολικό αθωνίτικου τύπου, ζούσε ένα διάστημα η μητέρα του Γεώργιου Καραϊσκάκη. Η ίδρυση της Μονής τοποθετείται χρονικά περίπου το 1550, ενώ οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται το 1657. Οι εικόνες του τέμπλου φέρουν τις χρονολογίες 1602 και 1599. Το ναό κοσμούν καμάρες και χαμηλός τυφλός θόλος, αντί τρούλου.
Μέσα από δασικό δρόμο και σε απόσταση 2,5 χλμ. νότια της Μονής μπορεί κανείς να φτάσει στο σπήλαιο, όπου γεννήθηκε ίο 1782 ο Καραϊσκάκης, όταν μητέρα του σε προχωρημένη πια εγκυμοσύνη εγκατέλειψε το μοναστήρι και κατέφυγε εκεί προκειμένου να γεννήσει. Εκεί δίπλα είναι και η γνωστή σπηλιά «Κορακοφωλιά». Και οι δύο σπηλιές βρίσκονται στην κορυφή της εισόδου του δάσους και στα νότια του οικισμού του Μαυρομματίου. Ακριβώς λίγο πιο πάνω από τη σπηλιά, υπάρχει το ξωκλήσι του Προφ. Ηλία καρφωμένο στην κορυφή του βουνού.

Στο χωριό υπάρχουν επίσης οι εκκλησίες των Αγ. Ιωάννη και Αγ. Αναργύρων, ενώ στα υψώματα ο επισκέπτης θα συναντήσει τα ξωκλήσια της Αγ. Αικατερίνης, Αγ. Νικολάου του εν Βουναίνης και Αγ. Μαρίνας. Από το λόφο του Αγ. Νικολάου η θέα είναι απολαυστική. Παλιά πετρόχτιστα σπίτια, παραδοσιακές βρύσες και άλλες φυσικές ομορφιές υπάρχουν στο τόπο. Στην πλατεία του χωριού, ανάμεσα στα πλατάνια στέκει επιβλητικά ο χάλκινος έφιππος ανδριάντας του ήρωα της επανάστασης του '21, έργο του γλύπτη Γεωργίου Παππά που στήθηκε εκεί στα 1990.

Η ονομασία του χωριού φαίνεται ότι προήλθε από κάποιο μεγαλοκτηματία Θεόδ. Μαυρομμάτη, ο οποίος έδωσε το όνομα του στο χωριό και μάλιστα ο ίδιος αναφέρεται σε μια απογραφή του 1454.

Για τους λάτρεις της φύσης και των πεζοπορικών διαδρομών ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κορυφές Κρανιώτης, Κοτρώνα, Αλωνάκι και «Σουφλιρό Κοτρώνι», που προσφέρουν υπέροχη θέα και ανεπανάληπτες εμπειρίες στους επισκέπτες. Τον τόπο αρδεύει ο Πάμισος ποταμός. Τα γάργαρα και κρυστάλλινα νερά των πηγών Αγ. Αικατερίνης (από καλό δασικό δρόμο), Αγ. Γεωργίου, της ιαματικής πηγής «Σκέντου» νότια, Αγ. Νικολάου ανατολικά, «Ρίζα» και «Καναλάκου» νότια και της «Τσιάμη Βρύσης», μεταξύ του Μαυρομματίου και του Συνοικισμού Γ. Καραϊσκάκη, όπως και το μέγα ρέμα έλκουν τους λάτρεις της φύσης.

Ευκαιρίες για διασκέδαση και γλέντι για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του χωριού αποτελούν τα δύο μεγάλα πανηγύρια, του Αγ. Νικολάου του Μαρούλη και τα «Καραϊσκάκεια». Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου οι κάτοικοι του χωριού διοργανώνουν το πανηγύρι του Νέου Αγ. Νικολάου του Μαρούλη, με λειτουργία και διανομή φαγητού στους προσκυνητές. Το πανηγύρι λαμβάνει χώρα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Ν. Μαρούλη, ο οποίος ήταν ένας παλιός καλός τεχνίτης, που βοήθησε την περιοχή στην Τουρκοκρατία, κατασκευάζοντας φράγμα για την άρδευση των καλλιεργειών. Τα «Καραϊσκάκεια» διεξάγονται προς τιμήν ίου Γ. Καραϊσκάκη, υπό την αιγίδα του Δήμου Μουζακίου κάθε χρόνο ανήμερα του Αγ. Γεωργίου με δοξολογία, με κατάθεση στεφάνου, δεξίωση και την εμφάνιση παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων το απόγευμα στην πλατεία του χωριού. Τα «Καραϊσκάκεια» πραγματοποιούνται και στο τέλος Ιουνίου από την Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Καρδίτσας που περιλαμβάνουν αθλητικές εκδηλώσεις («Καραϊσκάκεια» δρόμων) αλλά και πολιτιστικές (εγχώρια και ξένα χορευτικά συγκροτήματα). Ο Εκπ. Σύλλογος ο οποίος συμμετέχει στις Πολιτιστικές Εκδηλώσεις διοργανώνει θεατρικές παραστάσεις και παραδοσιακά γλέντια. Επίσης στις Απόκριες πραγματοποιούνται εκδηλώσεις με τα ιδιαίτερα αποκριάτικα τοπικά τραγούδια. Στο χωριό εδρεύουν ο Αθλητικός Σύλλογος Μαυρομματίου «Ο Καραϊσκάκης», που διαθέτει Ποδοσφαιρική Ομάδα, καθώς και ο Πολιτιστικός Σύλλογος. Το χωριό διαθέτει Δημοτική Βιβλιοθήκη και Αγροτικό Συνεταιρισμό.